Vào hồi 10h30 ngày 2/4/2025, đồng chí Khamtay Siphandone, nguyên Chủ tịch Ban Chấp hành Trung ương Đảng Nhân dân Cách mạng (NDCM) Lào, nguyên Chủ tịch nước, nguyên Thủ tướng, nguyên Phó Thủ tướng, nguyên Bộ trưởng Bộ Quốc phòng nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân (CHDCND) Lào, đã trút hơi thở cuối cùng, hưởng thọ 101 tuổi.

Đồng chí là một trong những nhà lãnh đạo kiệt xuất của Lào, đóng góp vô cùng to lớn cho sự nghiệp cách mạng Lào cũng như trong việc xây dựng và củng cố mối quan hệ hữu nghị vĩ đại, đoàn kết đặc biệt giữa Lào và Việt Nam.

Tuy đồng chí Khamtay Siphandone đã đi xa nhưng những dấu ấn lịch sử và những đóng góp to lớn của đồng chí vẫn mãi là ngọn hải đăng soi đường cho tình đoàn kết Việt - Lào đời đời bền vững.

Đồng chí Khamtay Siphandone sinh ngày 8 tháng 2 năm 1924 trong một gia đình thuần nông có truyền thống đấu tranh chống thực dân Pháp và phong kiến tại khu vực thuộc tỉnh Champasak ngày nay. Ngoài 20 tuổi, đồng chí đã tích cực tham gia phong trào của viên chức, thanh niên, sinh viên, thành lập hội thể thao để hoạt động đấu tranh chống thực dân Pháp. Trong điều kiện không thể tiếp tục tiến hành đấu tranh theo hình thức này, đồng chí đã tìm cách liên lạc để tham gia lực lượng của Mặt trận Lào Issara, đánh dấu bước khởi đầu cho cuộc đời hoạt động cách mạng đầy gian lao nhưng vinh quang.

Năm 1947, với tư cách là đại biểu Chính phủ Lào kháng chiến, đồng chí Khamtay Siphandone đã gặp đồng chí Phạm Văn Đồng, đại biểu thường trực Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tại miền Nam Việt Nam, ở tỉnh Quảng Ngãi. Cuộc gặp này đánh dấu sự hình thành liên minh chiến đấu giữa Lào và Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp.

Những năm sau đó, đồng chí Khamtay Siphandone đã kề vai sát cánh với Chủ tịch Kaysone Phomvihane, Chủ tịch Souphanouvong và các nhà lãnh đạo khác, cống hiến không mệt mỏi trí tuệ và sức lực để tổ chức, lãnh đạo phong trào cách mạng Lào ngày càng trưởng thành và phát triển, giành được những thắng lợi liên tiếp, hoàn thành thắng lợi sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, khai sinh ra nước CHDCND Lào vào ngày 2/12/1975, đưa đất nước từng bước tiến lên mục tiêu chủ nghĩa xã hội.

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Quốc phòng Lào Khamtay Siphandone lên chiếc máy bay P5 trong chuyến thăm Bộ tư lệnh Quân khu 7 và thăm sân bay Biên Hòa (năm 1977). (Ảnh: TTXVN)

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Lào Khamtay Siphandone thăm Bộ tư lệnh Quân khu 7 và thăm Sân bay Biên Hòa (1977). (Ảnh: TTXVN)

Trong sự nghiệp hoạt động cách mạng của mình, đồng chí đã đảm nhiệm nhiều trọng trách quan trọng, từ đại biểu Chính phủ Lào Issara khu vực Nam Lào, Chủ tịch Ủy ban Kháng chiến khu vực Trung Lào, Ủy viên Trung ương Mặt trận Lào Issara và Mặt trận Lào yêu nước cho đến Ủy viên Trung ương Đảng, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Thủ tướng rồi trở thành lãnh đạo cao nhất của Đảng và Nhà nước Lào.

Trong thời gian giữ cương vị Chủ tịch Đảng Nhân dân Cách mạng Lào, Chủ tịch nước CHDCND Lào, đồng chí Khamtay Siphandone đã phát huy tinh thần chủ động và trách nhiệm cao nhất đối với trọng trách được giao, chỉ đạo việc nghiên cứu lý luận của Đảng, tầm nhìn, chiến lược, đường lối, chính sách phát triển đất nước trong dài hạn và kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội trong từng giai đoạn phù hợp với điều kiện mới.

Đồng chí Khamtay Siphandone, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Quốc phòng Lào phát biểu tại buổi gặp mặt các chuyên gia, gia đình quân tình nguyện Việt Nam đã hy sinh ở chiến trường Lào (năm 1977). (Ảnh: TTXVN)

Sau khi nghỉ hưu, đồng chí tiếp tục quan tâm theo dõi tình hình đất nước; tiếp tục hoạt động không mệt mỏi để góp phần vào công cuộc củng cố xây dựng Đảng vững mạnh, xây dựng Nhà nước trở thành nhà nước pháp quyền và phục vụ nhân dân.

Là người từng có trên 10 năm làm thư ký cho Chủ tịch Khamtay Siphandone, ông Khamphan Pheuyavong, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên huấn Trung ương Đảng Nhân dân Cách mạng Lào cho biết: "Chủ tịch Khamtay không chỉ là lớp lãnh đạo đầu tiên của cách mạng Lào, những người đã gây dựng, lãnh đạo, chỉ đạo phong trào cách mạng ở Lào cho đến khi giành được thắng lợi, mà còn là một trong những nhà lãnh đạo tài ba của Lào trong việc nghiên cứu đường lối, ban hành chính sách, đặc biệt là các đường lối đổi mới của Đảng Nhân dân Cách mạng Lào. Chủ tịch Khamtay Siphandone luôn nhận được sự yêu mến và tin cậy từ tập thể lãnh đạo cũng như cán bộ, chiến sĩ và nhân dân các dân tộc Lào".

Một trong những dấu ấn sâu đậm trong sự nghiệp của đồng chí Khamtay Siphandone chính là những đóng góp to lớn của đồng chí trong việc xây dựng, củng cố và phát triển tình hữu nghị Việt Nam – Lào.

Trong giai đoạn kháng chiến, cứu quốc, đồng chí Khamtay đã cùng chia ngọt sẻ bùi, kề vai sát cánh với các chuyên gia quân sự và bộ đội tình nguyện Việt Nam trong nhiều trận đánh ở nhiều chiến trường khác nhau, góp phần cho chiến thắng vẻ vang của hai dân tộc trong cuộc chiến chống kẻ thù chung.

Trong công cuộc bảo vệ, xây dựng và phát triển đất nước, Chủ tịch Khamtay luôn hợp tác chặt chẽ với Việt Nam để trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm, hỗ trợ và giúp đỡ lẫn nhau.

Năm 1977, đồng chí tham gia tích cực vào việc ký kết Hiệp ước Hữu nghị và Hợp tác Việt Nam - Lào, đặt nền móng pháp lý cho quan hệ song phương.

Tổng Bí thư Lê Duẩn tiếp Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Lào Khamtay Siphandone thăm hữu nghị Việt Nam (1977). (Ảnh: TTXVN)

Tổng Bí thư Lê Khả Phiêu đón Chủ tịch Đảng, Chủ tịch nước Lào Khamtay Siphandone thăm hữu nghị chính thức Việt Nam, năm 1999. (Ảnh: TTXVN)

Chủ tịch nước Trần Đức Lương đón Chủ tịch Đảng, Chủ tịch nước Lào Khamtay Siphandone thăm hữu nghị chính thức Việt Nam (2002). (Ảnh: TTXVN)

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng thăm đồng chí Khamtay Siphandone nhân chuyến thăm hữu nghị chính thức Lào, tháng 11/2016. Ảnh: VTV

Đồng chí cũng là một trong những lãnh đạo Lào luôn có quan hệ gần gũi, gắn bó với các nhà lãnh đạo Việt Nam ở mọi thời kỳ, là người luôn quan tâm vun đắp, thúc đẩy và góp phần làm sâu sắc hơn quan hệ hai nước, giúp cho quan hệ này ngày càng đơm hoa kết trái và trường tồn.

Năm 1994, trong chuyến thăm chính thức Việt Nam của Chủ tịch Khamtay Siphandone, hai nước đã ký Tuyên bố chung về tăng cường hợp tác toàn diện, trong đó nhấn mạnh: "Lào và Việt Nam sẽ tiếp tục đoàn kết, hỗ trợ lẫn nhau như những người anh em". Tới chuyến thăm nước ta sau đó vào tháng 3 năm 1999, đồng chí đã khẳng định: "Việt Nam là người bạn, người đồng chí thủy chung nhất của nhân dân Lào".

Trong lĩnh vực kinh tế, đồng chí Khamtay Siphandone chủ trương tăng cường hợp tác, tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp Việt Nam đầu tư và kinh doanh tại Lào. Các dự án hợp tác kinh tế quan trọng như Đường Hồ Chí Minh nhánh Lào và việc Việt Nam đầu tư vào thủy điện Xekaman 3 đã góp phần quan trọng vào sự phát triển kinh tế - xã hội của Lào. Cũng trong nhiệm kỳ của đồng chí, hàng ngàn sinh viên Lào đã được đào tạo tại Việt Nam.

Thiếu nhi xã Kim Liên (huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An) - quê hương Chủ tịch Hồ Chí Minh chào đón Chủ tịch Đảng, Chủ tịch nước Lào Khamtay Siphandone tới thăm (Nghệ An, 2002). (Ảnh: TTXVN)

Được tin đồng chí Khamtay Siphandone từ trần, ngày 3/4, Tổng Bí thư Tô Lâm đã dẫn đầu đoàn lãnh đạo cấp cao của Đảng, Nhà nước Việt Nam sang Lào viếng đồng chí Khamtay Siphandone.

Thay mặt Đảng, Nhà nước và nhân dân Việt Nam, Tổng Bí thư Tô Lâm bày tỏ đau xót trước sự ra đi của đồng chí Khamtay Siphandone và gửi tới các đồng chí lãnh đạo cấp cao Lào, toàn thể nhân dân Lào và gia quyến đồng chí Khamtay Siphandone lời chia buồn sâu sắc nhất.

Tổng Bí thư Tô Lâm dẫn đầu Đoàn đại biểu cấp cao của Đảng, Nhà nước Việt Nam viếng nguyên Chủ tịch Đảng Nhân dân Cách mạng Lào, nguyên Chủ tịch nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào Khamtay Siphandone. (Ảnh: TTXVN)

Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh đồng chí Khamtay Siphandone không chỉ là nhà lãnh đạo kiệt xuất thuộc thế hệ đầu tiên gây dựng cách mạng Lào, lãnh đạo cuộc cách mạng dân tộc dân chủ trước đây và sự nghiệp bảo vệ và phát triển đất nước, nhà lãnh đạo tiên phong trong việc triển khai đường lối đổi mới toàn diện của Đảng Nhân dân Cách mạng Lào, mà còn là người bạn thủy chung, tình nghĩa, son sắt, người đồng chí thân thiết, gắn bó, luôn kề vai sát cánh với Việt Nam trong suốt chặng đường đấu tranh bảo vệ Tổ quốc và xây dựng đất nước của hai dân tộc. Sự ra đi của đồng chí là một tổn thất to lớn đối với Đảng, Nhà nước và nhân dân hai nước Lào và Việt Nam.

Trong không khí trang nghiêm và xúc động, Tổng Bí thư Tô Lâm và các đồng chí lãnh đạo Lào đã cùng ôn lại sự nghiệp cách mạng vẻ vang của đồng chí Khamtay Siphandone kể từ khi đồng chí tham gia Đảng Cộng sản Đông Dương, đặc biệt là các hoạt động gắn bó với cách mạng Việt Nam, gắn bó với các bậc lãnh đạo tiền bối cách mạng Việt Nam và khẳng định đây là những biểu hiện sinh động của sự gắn bó keo sơn, thủy chung hiếm có giữa hai Đảng, hai Nhà nước và sự nghiệp cách mạng hai dân tộc.

Các lãnh đạo cấp cao Lào khẳng định mặc dù đồng chí Khamtay Siphandone đã rời xa, nhưng những thế hệ lãnh đạo tiếp theo của Lào sẽ tiếp tục cùng các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước Việt Nam củng cố, vun đắp mối quan hệ đoàn kết hữu nghị đặc biệt Việt Nam – Lào mà Chủ tịch Hồ Chí Minh, Chủ tịch Kayson Phomvihane, Chủ tịch Souphanouvong cùng các thế hệ lãnh đạo hai nước đã dày công xây dựng, ngày càng phát triển.