Việt Nam chiếm 40% sản lượng và 55% kim ngạch xuất khẩu hồ tiêu toàn cầu

Giá trị vượt khối lượng

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, tháng 2/2025, xuất khẩu hồ tiêu đạt 28.000 tấn, mang về 188,7 triệu USD. Dù khối lượng giảm 9,4% so với cùng kỳ năm 2024, giá trị lại tăng gần 52%, phản ánh xu hướng giá hồ tiêu tăng cao trên thị trường toàn cầu. Ông Hoàng Thi Thơ, Phó Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Gia Lai, nhận định: "Giá tăng đã giúp người dân lấy lại niềm tin vào cây hồ tiêu – loại nông sản từng được ví như 'vàng đen' của Tây Nguyên." Đây là tín hiệu tích cực, mở ra triển vọng cho ngành hồ tiêu không chỉ về kinh tế mà còn về tâm lý người trồng.

Năm 2024, kim ngạch xuất khẩu hồ tiêu đạt 1,32 tỷ USD với sản lượng 200.000 tấn từ 110.500 ha, năng suất trung bình 26 tạ/ha – gấp đôi mức trung bình thế giới (12,7 tạ/ha). Dù diện tích chỉ bằng 15% cà phê và 12% cao su, hồ tiêu đóng góp 23% giá trị xuất khẩu cà phê (5,6 tỷ USD) và 38% giá trị cao su (3,4 tỷ USD). Với vị thế chiếm 40% sản lượng và 55% kim ngạch xuất khẩu hồ tiêu toàn cầu, Việt Nam tiếp tục là "người khổng lồ" trong ngành gia vị, tạo nền tảng vững chắc cho bước phát triển tiếp theo.

Ông Nguyễn Quý Dương, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, nhấn mạnh: "Việt Nam được thiên nhiên ưu đãi về khí hậu và thổ nhưỡng, tạo điều kiện lý tưởng cho cây hồ tiêu". Các tỉnh Tây Nguyên (Gia Lai, Đắk Lắk, Đắk Nông), Đông Nam Bộ (Bình Phước, Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu) và một số khu vực như Quảng Trị, Lâm Đồng sở hữu đất bazan đỏ giàu dinh dưỡng và khí hậu nhiệt đới ẩm – "bệ phóng" cho năng suất vượt trội. Tại Gia Lai, diện tích hồ tiêu hiện khoảng 7.500 ha với năng suất 3,5 tấn/ha, cao hơn mức trung bình cả nước, cho thấy tiềm năng khai thác lớn nếu được đầu tư đúng hướng.

Bên cạnh hồ tiêu, Việt Nam còn dẫn đầu xuất khẩu các gia vị khác như quế (200.000 ha, chiếm 20% diện tích quế toàn cầu), hồi (55.000 ha, đứng thứ hai thế giới sau Trung Quốc), cùng gừng, nghệ. Sự đa dạng này không chỉ củng cố vị thế ngành gia vị mà còn mở ra cơ hội kết hợp phát triển hồ tiêu với các cây trồng khác, giảm rủi ro và tăng giá trị kinh tế.

Tuy nhiên, thách thức với ngành hồ tiêu cũng không nhỏ. Sự phụ thuộc vào một số thị trường lớn như Hoa Kỳ (28% thị phần nhập khẩu) khiến Việt Nam dễ tổn thương trước biến động chính sách thương mại. Cạnh tranh từ Brazil, Indonesia và Ấn Độ – những nước có chi phí sản xuất thấp hơn – đòi hỏi Việt Nam phải đầu tư vào chế biến sâu và đa dạng hóa thị trường để tránh "đụng độ" trực tiếp.

Tăng trưởng nhu cầu hồ tiêu hữu cơ và bền vững

Theo số liệu từ các tổ chức quốc tế như Tổ chức Nông Lương Liên Hợp Quốc (FAO) và Cộng đồng Hồ tiêu Quốc tế (IPC), sản lượng hồ tiêu toàn cầu năm 2022 đạt khoảng 602.000 tấn, với Việt Nam chiếm 40% (khoảng 240.000 tấn), tiếp theo là Brazil (15%) và Indonesia (12%). Tổng giá trị thương mại hồ tiêu toàn cầu năm 2022 vượt 2,8 tỷ USD, trong đó hồ tiêu đen chiếm 70% khối lượng giao dịch. Điều này cho thấy hồ tiêu không chỉ là mặt hàng có khối lượng giao dịch lớn mà còn mang lại giá trị kinh tế đáng kể.

Một trong những xu hướng rõ rệt nhất là sự gia tăng nhu cầu đối với hồ tiêu hữu cơ và sản phẩm đạt tiêu chuẩn bền vững như GlobalGAP, VietGAP hay Rainforest Alliance. Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA), phân khúc hồ tiêu hữu cơ tăng trưởng 8,2% trong năm 2022, phản ánh xu hướng "sống xanh" và tiêu dùng có trách nhiệm của người tiêu dùng tại các thị trường lớn như EU và Mỹ. Các quốc gia nhập khẩu yêu cầu sản phẩm không chỉ đạt chất lượng cao mà còn phải có chứng nhận truy xuất nguồn gốc rõ ràng, đáp ứng tiêu chuẩn an toàn thực phẩm nghiêm ngặt.

Tại châu Âu, giá trị nhập khẩu các loại hồ tiêu cao cấp (như tiêu trắng, tiêu xanh) tăng 15% trong năm 2022, theo số liệu từ Eurostat. Điều này cho thấy người tiêu dùng sẵn sàng chi trả nhiều hơn cho sản phẩm chất lượng cao, ít hóa chất và thân thiện với môi trường. Việt Nam, với mục tiêu đến năm 2030 có 5.000 ha hồ tiêu hữu cơ (chiếm 5% diện tích), đang tận dụng xu hướng này để nâng cao giá trị xuất khẩu.

Hiện nay ngành hồ tiêu Việt Nam cũng đang chuyển mình theo hướng bền vững. Định hướng đến năm 2030, diện tích hồ tiêu được điều chỉnh còn 80.000-100.000 ha, năng suất duy trì 24-25 tạ/ha, sản lượng ổn định 200.000-230.000 tấn. Bà Hoàng Thị Liên, Chủ tịch Hiệp hội Hồ tiêu và Cây gia vị Việt Nam (VPSA), cho biết: "Nhu cầu gia vị tự nhiên và hữu cơ trên thế giới tăng cao là cơ hội để Việt Nam gia tăng giá trị nội địa, nhưng cũng đòi hỏi quản trị rủi ro chặt chẽ trước biến động khí hậu và thương mại."

Tại tỉnh Gia Lai – thủ phủ của hồ tiêu, kế hoạch giữ diện tích 8.500-10.000 ha đi kèm với xây dựng vùng sản xuất tập trung, an toàn và chất lượng, gắn với chế biến. Tỉnh đẩy mạnh trồng xen hồ tiêu với cây công nghiệp khác để giảm áp lực sâu bệnh, áp dụng kỹ thuật tiên tiến và phấn đấu 60% diện tích đạt tiêu chuẩn GAP (Thực hành Nông nghiệp Tốt) vào năm 2030.

Ông Hoàng Thi Thơ, Phó Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Gia Lai nhấn mạnh: "Liên kết sản xuất, sử dụng chế phẩm sinh học, phát triển hồ tiêu hữu cơ và cấp mã số vùng trồng là chìa khóa để đảm bảo truy xuất nguồn gốc và xây dựng thương hiệu". Mục tiêu đến năm 2030, Gia Lai có 70% diện tích hồ tiêu được cấp mã số vùng trồng.

Xu hướng nhập khẩu hồ tiêu trên thế giới hiện nay là sự kết hợp giữa tăng trưởng giá trị, chuyển dịch thị trường và yêu cầu khắt khe về chất lượng. Với Việt Nam, đây là thời điểm để tận dụng lợi thế dẫn đầu, đồng thời vượt qua thách thức để biến "vàng đen" thành động lực kinh tế bền vững trong thập kỷ tới.

Theo Chinhphu.vn