Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh giới thiệu chuyên đề "Báo cáo các nội dung cơ bản về thực hiện phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền về lĩnh vực tư pháp khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp"

Chiều 14/6, tiếp tục chương trình Hội nghị trực tuyến toàn quốc tập huấn về chuyên môn, nghiệp vụ vận hành hệ thống chính trị khi tổ chức chính quyền địa phương hai cấp, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh đã báo cáo các nội dung cơ bản về thực hiện phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền về lĩnh vực tư pháp khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp.

Phân cấp, phân quyền 70 nhiệm vụ

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho biết, Bộ Tư pháp đã rà soát tổng số 67 văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL) (18 luật, 2 pháp lệnh, 30 nghị định, 1 quyết định, 3 thông tư liên tịch, 13 thông tư). Trên cơ sở kết quả rà soát có tổng 181 nhiệm vụ, thẩm quyền do các cơ quan Trung ương thực hiện. Trong đó, có 111 nhiệm vụ, thẩm quyền thuộc cơ quan Trung ương không thực hiện phân quyền, phân cấp và 70 nhiệm vụ phân quyền, phân cấp (đạt 38%),

Cụ thể, 11 TTHC đã được Bộ Tư pháp tham mưu Chính phủ phân cấp tại Nghị định số 112/2025/NĐ-CP ngày 29/5/2025 sửa đổi, bổ sung một số điều của các nghị định thuộc lĩnh vực bổ trợ tư pháp; 37 nhiệm vụ (gồm 26 TTHC và 11 nhiệm vụ quản lý Nhà nước) dự kiến được phân quyền, phân cấp tại dự thảo Nghị định quy định về phân quyền, phân cấp trong lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Tư pháp đang trình Chính phủ; 22 nhiệm vụ dự kiến sẽ phân quyền, phân cấp trong Luật Thi hành án dân sự (sửa đổi), Luật Phổ biến giáo dục pháp luật (sửa đổi) và tại Thông tư của Bộ trưởng Bộ Tư pháp.

Đối với các TTHC do Bộ Tư pháp, Bộ trưởng Bộ Tư pháp thực hiện, sẽ nghiên cứu để phân cấp cho các đơn vị thuộc Bộ nhằm bảo đảm giải quyết nhanh chóng, thuận tiện cho người dân, tổ chức, doanh nghiệp.

Đáng chú ý, trước khi thực hiện rà soát, thực hiện phân quyền, phân cấp, Bộ Tư pháp đang trực tiếp giải quyết 64 TTHC, trong đó qua rà soát có 9 TTHC không cần phải thực hiện việc phân quyền, phân cấp do đây là các TTHC đã thực hiện toàn trình, không phụ thuộc vào địa giới hành chính hoặc các TTHC vừa thực hiện ở Trung ương và ở các cấp địa phương.

55 TTHC còn lại cần rà soát để phân quyền, phân cấp, Bộ Tư pháp đề xuất phân quyền, phân cấp 37 TTHC cho Chủ tịch UBND cấp tỉnh thực hiện, đạt 67%; 18 TTHC đề xuất Bộ Tư pháp tiếp tục thực hiện do liên quan đến nước ngoài hoặc TTHC cần phải do cơ quan Trung ương quản lý thống nhất, số lượng TTHC thực hiện không nhiều.

Những lĩnh vực tư pháp chuyển giao cho cấp xã thực hiện

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho biết, theo Nghị định 120/2025/NĐ-CP ngày 11/6/2025 của Chính phủ "Quy định về phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương 2 cấp trong lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Tư pháp", các lĩnh vực được chuyển giao cho UBND cấp xã bao gồm:

Đối với lĩnh vực hộ tịch, đăng ký khai sinh cho trẻ em sinh ra tại Việt Nam có cha hoặc mẹ là công dân Việt Nam còn người kia là người nước ngoài hoặc người không quốc tịch; có cha hoặc mẹ là công dân Việt Nam cư trú ở trong nước còn người kia là công dân Việt Nam định cư ở nước ngoài, có cha và mẹ là công dân Việt Nam định cư ở nước ngoài, có cha và mẹ là người nước ngoài hoặc người không quốc tịch; trẻ em được sinh ra ở nước ngoài chưa được đăng ký khai sinh về cư trú tại Việt Nam có cha và mẹ là công dân Việt Nam, có cha hoặc mẹ là công dân Việt Nam.

Đăng ký kết hôn giữa công dân Việt Nam với người nước ngoài; giữa công dân Việt Nam cư trú ở trong nước với công dân Việt Nam định cư ở nước ngoài; giữa công dân Việt Nam định cư ở nước ngoài với nhau; giữa công dân Việt Nam đồng thời có quốc tịch nước ngoài với công dân Việt Nam hoặc với người nước ngoài; người nước ngoài cư trú tại Việt Nam có yêu cầu đăng ký kết hôn tại Việt Nam.

Đăng ký giám hộ, chấm dứt giám hộ giữa công dân Việt Nam và người nước ngoài cùng cư trú tại Việt Nam.

Đăng ký nhận cha, mẹ, con: UBND cấp xã nơi cư trú của người được nhận là cha, mẹ, con thực hiện đăng ký nhận cha, mẹ, con giữa công dân Việt Nam với người nước ngoài; giữa công dân Việt Nam cư trú ở trong nước với công dân Việt Nam định cư ở nước ngoài; giữa công dân Việt Nam định cư ở nước ngoài với nhau; giữa công dân Việt Nam đồng thời có quốc tịch nước ngoài với công dân Việt Nam hoặc với người nước ngoài; giữa người nước ngoài với nhau mà một hoặc cả hai bên thường trú tại Việt Nam.

Đăng ký thay đổi, cải chính, bổ sung hộ tịch, xác định lại dân tộc cho công dân Việt Nam từ đủ 14 tuổi trở lên cư trú ở trong nước; người nước ngoài đã đăng ký hộ tịch tại cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam.

Ghi vào Sổ hộ tịch việc hộ tịch của công dân Việt Nam đã được giải quyết tại cơ quan có thẩm quyền của nước ngoài: đăng ký khai tử cho người nước ngoài học công dân Việt Nam định cư ở nước ngoài chết tại Việt Nam

UBND cấp xã khai thác, sử dụng Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử để đăng ký hộ tịch theo thẩm quyền; cấp bản sao trích lục hộ tịch; cấp Giấy xác nhận tình trạng hôn nhân; xác nhận thông tin hộ tịch đối với các trường hợp đã đăng ký hộ tịch tại các cơ quan đăng ký hộ tịch trên địa bàn hoặc người có yêu cầu đang cư trú trên địa bàn; thống kê số liệu đăng ký hộ tịch; thực hiện các hoạt động quản lý nhà nước khác trong lĩnh vực hộ tịch trên địa bàn theo quy định pháp luật.

Đối với lĩnh vực nuôi con nuôi, Nghị định quy định theo hướng, chuyển giao hoàn toàn nhiệm vụ của UBND cấp huyện cho cấp xã tiếp tục thực hiện việc xác nhận công dân Việt Nam thường trú ở khu vực biên giới đủ điều kiện nhận trẻ em của nước láng giềng làm con nuôi (Điều 12 Nghị định số 120/2025/NĐ-CP).

Đối với lĩnh vực chứng thực, UBND cấp xã thực hiện việc chứng thực chữ ký của người dịch trong các giấy tờ, văn bản từ tiếng nước ngoài sang tiếng Việt, từ tiếng Việt sang tiếng nước ngoài; sửa lỗi sai sót trong hợp đồng, giao dịch đã được UBND cấp huyện thực hiện trước đây.

Đồng thời, Nghị định số 120/2025/NĐ-CP của Chính phủ cũng phân định lại từ thầm quyền chung sang thẩm quyền riêng, chuyển từ thẩm quyền của UBND cấp tỉnh sang thẩm quyền của Chủ tịch UBND cấp tỉnh…

"Phi địa giới hành chính" trong giải quyết TTHC"

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cũng cho biết, Nghị định số 121/2025/NĐ-CP của Chính phủ trong nhóm nội dung về trình tự, thủ tục và hồ sơ thực hiện các thủ tục hành chính. Trình tự thủ tục được thực hiện theo hướng "phi địa giới hành chính", tức là người dân có quyền đến bất cứ UBND cấp xã nào để yêu cầu được giải quyết các TTHC mà không phụ thuộc vào nơi cư trú.

Khi nộp hồ sơ đăng ký hộ tịch, người yêu cầu có quyền lựa chọn nộp/xuất trình bản giấy hoặc bản điện tử giấy tờ hộ tịch (bao gồm cả giấy tờ hiển thị trên VnelD) hoặc chỉ cung cấp thông tin về giấy tờ hộ tịch của cá nhân (số, ngày, tháng, năm, cơ quan đăng ký), cơ quan đăng ký hộ tịch có trách nhiệm tra cứu thông tin trên Hệ thống thông tin giải quyết TTHC cấp tỉnh thông qua kết nối với Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử, Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư.

Việc trả kết quả cũng được quy định theo hướng linh hoạt, thuận lợi hơn, theo đó, nhiều TTHC (người yêu cầu đăng ký khai sinh, đăng ký khai tử, đăng ký nhận cha, mẹ, con, đăng ký giám hộ, đăng ký thay đổi, chấm dứt giám hộ, đăng ký giám sát việc giám hộ, chấm dứt giám sát việc giám hộ; đăng ký thay đổi, cải chính, bổ sung hộ tịch, xác định lại dân tộc không phải có mặt tại cơ quan đăng ký hộ tịch để ký vào Sổ hộ tịch) được trả kết quả qua bưu chính, trên môi trường điện tử mà không yêu cầu người dân phải có mặt tại cơ quan giải quyết TTHC.